Της Στέλλας Ιωαννίδου*
Το Ευρωσύστημα συγκέντρωσε τις απόψεις των πολιτών από όλες τις χώρες της ευρωζώνης όσον αφορά σε πιθανή έκδοση του ψηφιακού ευρώ, συνεπώς είμαστε ενήμεροι για διάφορους μύθους που θολώνουν τα νερά. Για να αποκατασταθεί η αλήθεια, πιο κάτω θα επιχειρήσουμε να διασκεδάσουμε τις πιο συνήθεις εσφαλμένες αντιλήψεις του κοινού.
Μύθος: Το κράτος θα μας παρακολουθεί και θα ελέγχει τις αγοραστικές μας συνήθειες.
Πραγματικότητα: Το ψηφιακό ευρώ θα προσέφερε το πλέον υψηλό επίπεδο προστασίας της ιδιωτικής ζωής, προσομοιάζοντας αυτό που έχουμε σήμερα όταν πληρώνουμε με μετρητά. Ο τρόπος με τον οποίο συναλλασσόμαστε αποτελεί ιδιωτική υπόθεση του καθενός από μας. Η σκέψη και μόνο ότι οι τεχνολογικές εταιρείες, οι τράπεζες ή οι κυβερνήσεις ενδεχομένως να παρακολουθούν τις πληρωμές που διενεργούμε, δεν είναι ελκυστική.
Πώς όμως το ψηφιακό ευρώ θα προστάτευε την ιδιωτική ζωή των χρηστών;
1. Μέσω της «εκτός σύνδεσης λειτουργίας». Για παράδειγμα, θα μπορούσατε να στείλετε χρήματα σε έναν φίλο απλά κρατώντας το κινητό σας τηλέφωνο δίπλα στο κινητό του φίλου σας. Με αυτόν τον τρόπο, τα προσωπικά σας δεδομένα θα διοχετεύονταν αποκλειστικά και μόνο σ’ αυτές τις δύο συσκευές. Ούτε η δική σας τράπεζα, ούτε η τράπεζα του φίλου σας, αλλά ούτε το Ευρωσύστημα θα μπορούσαν να έχουν πρόσβαση στα δεδομένα αυτά.
2. Μέσω κρυπτογράφησης των μηνυμάτων και μέσω ψευδωνυμοποίησης των προσωπικών δεδομένων, πράγμα που σημαίνει ότι την ταυτότητά σας θα αντικαθιστούσε ένας τυχαίος κωδικός.
3. Λόγω της εξυπηρέτησης του δημοσίου συμφέροντος από τις κεντρικές τράπεζες της ευρωζώνης. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ούτε ενδιαφέρεται ούτε θα ήταν σε θέση να αποκομίσει κέρδη διαθέτοντας προς πώληση ή για εμπορικούς σκοπούς τα δεδομένα των πολιτών, καθότι θα είχε πρόσβαση σε εξαιρετικά περιορισμένα στοιχεία και μόνο. Αυτή είναι εξάλλου η κύρια διαφορά του Ευρωσυστήματος –το οποίο εξυπηρετεί σκοπούς δημοσίου συμφέροντος- από τους περισσότερους παρόχους ιδιωτικών λύσεων πληρωμής που στοχεύουν στο κέρδος.
Μύθος: Το ψηφιακό ευρώ θα περιορίζεται σε ορισμένες και μόνο συναλλαγές και θα χάνει την αξία του εντός χρονικών ορίων, ώστε να παροτρύνονται οι πολίτες να το χρησιμοποιούν γρήγορα.
Πραγματικότητα: Το ψηφιακό ευρώ θα ήταν μετατρέψιμο σε μετρητά σε βάση ένα προς ένα, συνεπώς τυχόν περιορισμοί στη χρήση του δεν θα μπορούσαν να υφίστανται. Δικό μας το ψηφιακό ευρώ, δική μας και η επιλογή να το χρησιμοποιούμε όποτε θα επιθυμούσαμε. Αποστέρηση της ελευθερίας για το πού, πότε ή με ποιον συναλλασσόμαστε θα καθιστούσαν το ψηφιακό ευρώ προγραμματιζόμενο χρήμα, ισοδύναμο με ένα κουπόνι.
Η δημόσια διαβούλευση έχει επιβεβαιώσει ότι οι πολίτες, αφενός, προτιμούν να πληρώνουν ψηφιακά, γρήγορα και με ασφάλεια, και, αφετέρου, επιθυμούν να έχουν την επιλογή να πληρώνουν με μετρητά. Διατηρούμε λοιπόν τη διαθεσιμότητα της ασφαλέστερης μορφής χρήματος που έχουμε σήμερα -δηλαδή των μετρητών- ενώ προετοιμαζόμαστε να εισάγουμε το νόμισμά μας στον ψηφιοποιημένο κόσμο. Δηλαδή, με ποιους τρόπους;
1. Λαμβάνοντας υπόψη τις προτιμήσεις των πολιτών και τις απόψεις όλων όσοι συμμετέχουν στις προετοιμασίες για τον σχεδιασμό του ψηφιακού ευρώ.
2. Συμβάλλοντας στις διαπραγματεύσεις και στη διαμόρφωση της νομοθεσίας που θα διασφαλίσει τη φυσική μορφή των μετρητών σε ευρώ και την καθολική αποδοχή τους σε όλη την ευρωζώνη.
3. Σχεδιάζοντας την επόμενη έκδοση τραπεζογραμματίων σε ευρώ, που θα αποτρέπει την παραποίησή τους και θα μειώσει το οικολογικό μας αποτύπωμα. Κατ’ ακρίβεια, ο επανασχεδιασμός βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο. Ο «Ευρωπαϊκός πολιτισμός» και οι «Ποταμοί και πτηνά» θα απεικονίζονται στα νέα τραπεζογραμμάτια που θα έχουμε στο πορτοφόλι μας.
Tο ψηφιακό ευρώ θα συνέβαλλε στη μείωση της εξάρτησης της Ευρώπης από μη ευρωπαϊκές εταιρείες που σήμερα επεξεργάζονται εκτός της Ένωσης τις περισσότερες πληρωμές που πραγματοποιούμε ηλεκτρονικά. Τι θα σήμαινε αυτό; Θα γινόμασταν πιο ανθεκτικοί σε πιθανές διαταραχές στην επιχειρησιακή συνέχεια των ευρωπαϊκών πληρωμών. Με το ψηφιακό ευρώ π.χ. δεν θα ήταν εφικτές πρακτικές όπως αυτές που ζήσαμε στους Ολυμπιακούς Αγώνες στο Παρίσι, όπου μόνο οι κάρτες της VISA ήταν αποδεκτές στις κτιριακές εγκαταστάσεις των αγώνων, δηλαδή σε έδαφος της ευρωζώνης. Το ψηφιακό ευρώ θα ήταν αποδεκτό υποχρεωτικά, γεγονός που ισχύει μόνο για το χρήμα που εκδίδουν οι κεντρικές τράπεζες.
Ας ολοκληρώσουμε με ένα γενικό σχόλιο. Παρότι οι ανησυχίες για αυτό το εγχείρημα είναι αναμενόμενες, εμείς στο Ευρωσύστημα έχουμε στο επίκεντρο των εργασιών μας τις ανάγκες των 349 εκατομμυρίων πολιτών της ευρωζώνης. Η διαφανής ενημέρωση είναι αναγκαία ώστε να τεθούν τα πράγματα στη σωστή τους βάση και να καταστεί κατανοητό το ψηφιακό ευρώ στο ευρύ κοινό.
* Μέλος της Ομάδας της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου για το ψηφιακό ευρώ
