Η ιστορική Μονή, πάνω από το Σκιαδά, σε μία από τις πλαγιές του Ερυμάνθου που παραμένει ζωντανή στο πέρασμα των αιώνων.
Πρόκειται για μία από τις ιστορικότερες Μονές της Δυτικής Ελλάδος και της Πελοποννήσου, έχοντας μία συνέχεια αιώνων που ξεκινά από τα μέσα του 16ου αιώνα και φτάνει έως το σήμερα.
Η Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Νοτενών είναι ανδρώα κοινοβιακή μονή που ανήκει στην Ιερά Μητρόπολη Πατρών. Η «Παναγία των Νοτενών» ή «Παναγία Νοτενιώτισσα» γιορτάζει στις 23 Αυγούστου.
Τοποθεσία
Είχε την ονομασία «Μονή Νοτενών» μέχρι την έως και τις 16 Οκτωβρίου 1940, ημερομηνία κατά την οποία και διορθώθηκε σε «Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Νοτενών». Βρίσκεται κοντά στο χωριό Σκιαδά της Δημοτικής Ενότητας Τριταίας, στην Τοπική Κοινότητα του οποίου υπάγεται διοικητικά, στο όρος Ερύμανθος, και συγκεκριμένα στη νότια προέκτασή του και παραφυάδα του που ονομάζεται Σκιαδοβούνι ή “Κακοταραίικο”, σε υψόμετρο 879 μέτρων. Οδηγεί εκεί μη ασφαλτοστρωμένος δρόμος τόσο από το χωριό Σκιαδά όσο και από το χωριό Κακοτάρι της Δημοτικής Ενότητας Λασίωνος του Δήμου Αρχαίας Ολυμπίας από την μεριά της Ηλείας. Το μοναστήρι έχει θέα προς το το δρυοδάσος της Κάπελης.
Ιστορικά στοιχεία
-
Η αρχική μονή των Νοτενών κτίσθηκε μάλλον τον 16ο αι. (1530) πάνω από την σημερινή μονή, κοντά στην κορυφή του βουνού. Σήμερα απόκεινται σε σωρούς λίθων τα κελιά της πρώτης αυτής μονής, ωστόσο διακρίνεται ο περίβολος αυτών. Υπάρχει επίσης παλαιός ναός αφιερωμένος στην Παναγία, που είναι στηριγμένος πάνω σε αρχαίο ναό, μάλλον του Απόλλωνα, του οποίου διασώζονται κίονες, κιονόκρανα και άλλα αρχιτεκτονικά μέλη.
Ο ναός της Παναγίας τώρα έχει ύψος 3 μέτρων, δεν έχει παράθυρα και έχει εξαίρετες τοιχογραφίες του 17ου αι. και κάτω απ’ αυτές άλλες παλαιότερες, αγίων, από τις οποίες σώζονται 3-4.
Ο κυρίως ναός στη βάση και σ’ όλο το μήκος του έχει κτισθεί με εξαιρετικά μεγάλους, τέλεια ορθογωνισμένους και επεξεργασμένους λίθους, σαφέστατα από σηκόν αρχαίου ελληνικού ναού. Την σκεπή στηρίζουν βυζαντινά τόξα και ο ναός χωρίζεται σε τρία ισομεγέθη μέρη (ιερό – κυρίως ναό – νάρθηκα). Η πλάκα επίσης της Αγίας Τραπέζης πατάει πάνω σε εξαιρετικά καλοδιατηρημένο ημίεργο δωρικό κιονόκρανο.
Λόγω των δυσμενών καιρικών συνθηκών που επικρατούσαν εκεί και των σφοδρών ανέμων, οι μοναχοί εγκατέλειψαν τη μονή αυτή και κατέβηκαν 500 περίπου μέτρα πιο κάτω, όπου έχτισαν τη Νέα Μονή.
Ο ναός της μονής λόγω κατολισθήσεων γκρεμίσθηκε και διασώθηκε μόνο το κωδωνοστάσιο, κτίσμα του 1833 όπως αναγράφεται σ’ αυτό. Στη θέση του οικοδομήθηκε νέος ναός αφιερωμένος στον Άγιο Γεράσιμο.
Το 1902 κτίσθηκε ναός έξω από τον περίβολο της μονής όπου φυλάσσεται η θαυματουργός εικόνα της Παναγίας της Νοτενιώτισσας με αργυρά επένδυση. Έχει ωραίο ξυλόγλυπτο τέμπλο και παλαιές εικόνες. Είναι ρυθμού Βασιλικής με μικρό κωδωνοστάσιο επί της οροφής αυτού.
Τον Απρίλιο του 1821 φέρεται ότι οι Τούρκοι σύλησαν την μονή και για να εκδικηθεί την προσβολή συνεπλάκη μαζί τους και φονεύθηκε ο Δελή Γιώργης του Γιαννιά. Υπάρχει μάλιστα και δημοτικό τραγούδι που αναφέρεται σ’ αυτό το γεγονός.
Μετά την απελευθέρωση του Έθνους, η Μονή δεν διαλύθηκε, αλλά κρίθηκε διατηρητέα γιατί είχε έσοδα και ιστορία. Για το σκοπό αυτό, το έτος 1837 έγιναν πολλές επισκευές από τις καταστροφές που είχε υποστεί και τον Οκτώβριο του 1838 παραχωρήθηκε σ’ αυτήν, κατόπιν ενεργειών του επισκόπου Αχαΐας, το διαλελυμμένο μονύδριο του Αγίου Ιωάννου του Βαπτιστού το επιλεγόμενο του Νίκαβα.
Κατά το παρελθόν ήταν πλούσια με πολλούς μοναχούς, ενώ σήμερα έχει μόνο έναν μοναχό.
Στη μονή έζησε και ετάφη, κατά τον 17ο αι., ο παπα-Ιωακείμ, του οποίου η καταγωγή ήταν από το χωριό Σκιαδά. Σύμφωνα με επιγραφή ευρισκομένη σε χειρόγραφο της μονής Νοτενών ο παπα-Ιωακείμ αφού έκτισε την μονή της Παναγίας στη Δίβρη, ήρθε στη μονή Νοτενών και έγινε καθηγούμενος. Μετά όμως την παρέλευση ετών παραιτήθηκε από το αξίωμα αυτό και αποσύρθηκε σ’ ένα σπήλαιο ψηλότερα της νέας μονής όπου και ασκήτευσε. Εντός του σπηλαίου αυτού σήμερα υπάρχει ναός αφιερωμένος στον Άγιο Ιωακείμ.
Δέκα χρόνια μετά την κοίμησή του έγινε ανακομιδή του λειψάνου του, κατόπιν εντολής του Οικουμενικού Πατριάρχου, από τον Μητροπολίτη Παλαιών Πατρών και πλήθους μοναχών και κληρικών, το οποίο ευρέθη σώον και ακέραιον αποπνέον άρρητον ευωδίαν.
